Küçük ve Orta Boy İşletmeler : Öncelikler ve Eylemler

Kategori: İş Sağlığı ve Güvenliği, Tarihi Bilinmeyenler, Yazıları

Değişik tanımlamalar bulunmakla birlikte, bu yazıda KOBİ’lerden 50 ve daha az işçi çalıştıranlar üzerinde duracağız. Son yayınlanan verilere göre (SSK İstatistik Yıllığı 1997), ülkemizde kayıtlı işyerlerinin % 98,47’si ; sigortalı işçilerin % 56,92’si bu kümede yer alıyor. 50 ve daha az işçi çalıştıran işyerlerini önemli kılan etmenlerden bir diğeri, görülen iş kazalarının % 73,8’inin buralarda meydana gelmiş olması ; bir başkası çocuk emeğinin kullanılması ya da kullanılması olasılığının varlığı; bir başka etmen de sorunlarla başedecek müdahale mekanizmalarının olmayışıdır.

Bütün bu etmenler, küçük ölçekli işyerlerindeki işçi sağlığı iş güvenliği sorunlarını ağırlaştırmakta ve öncelikli kılmaktadır. Üstelik, 1982 yılının koşulları ile 1999 koşullarını kıyasladığımızda gördüğümüz benzer tablo, bu alanda ivedilikle bir eylem konulmasını da zorlamaktadır (Kutu No. 1-2).

KUTU NO.1 1982 50’den az işçi çalıştıran işyerleri için işyeri hekimliği uygulaması zorunlu değildir ve yapılmamaktadır. 50’den çok işçi çalıştıran işyerlerinde işyeri hekimliği uygulaması yasal olarak zorunlu. Ama ne varlığı ne de standartları izlenmiyor. İşyeri çalışma koşullarını denetleyen Çalışma Bakanlığı müfettişleri sayıca ve teknik olanaklar yönünden yetersiz. İşverenlerin yasal yükümlülüklerini yerine getirebilmeleri için destek hizmetleri yok. İşçi sağlığı iş güvenliği konusunda bir periyodik yayınlanmıyor.

KUTU NO.2 1999 50’den az işçi çalıştıran işyerleri için işyeri hekimliği uygulaması zorunlu değildir ve yapılmamaktadır. (3 markezde ve 2 ilde Fişek Enstitüsü’nün kurduğu örnek birimler var. Bu birimlerden hizmet alan işyerlerinin sayısı 700’e yaklaşıyor. İstanbul ve İzmir’de, daha az sayıda işyerinde ve yalnızca hekim-hemşireden oluşan bir ekiple oluşturulmuş bir kaç tane ortak sağlık birimleri var ) 50’den çok işçi çalıştıran işyerlerinde işyeri hekimliği uygulaması yasal olarak zorunlu. Ama ne varlığı ne de standartları izlenmiyor. (1988 yılında Türk Tabipleri Birliği’nce başlatılan “İşyeri Hekimliği Sertifikası Uygulaması” bu konuda umut vermiş, en azından bir ilgi odağı oluşturmuştur.) İşyeri çalışma koşullarını denetleyen Çalışma Bakanlığı müfettişleri sayıca ve teknik olanaklar yönünden yetersiz. İşverenlerin yasal yükümlülüklerini yerine getirebilmeleri için destek hizmetleri yok. (Fişek Enstitüsü’nün İş Güvenliği Hizmet Sistemi ve Sergievi” uygulaması ile örnek çalışmalar topluma sunulmaktadır. Ayrıca tek tek danışmanlık, eğitim çalışmaları yapan uzmanlar var. Ancak bu çalışmaların, tüm içindeki payları oldukça küçük.) İşçi sağlığı iş güvenliği konusunda bir periyodik yayınlanmıyor (Çalışma Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yayınlanan İSGÜM Bülteni ve Fişek Enstitüsü’nce yayınlanan Çalışma Ortamı Dergisi dışında sürdürülebilirliğini sağlamış başka yayın yok)

50’den az işçi çalıştıran bu küçük işyerlerine yaklaşımda da bazı özellikler olması gerekmektedir. Fişek Enstitüsü bu özgün yaklaşımı, “gülümseyen söylem” olarak nitelemektedir.

VAKIF HABERLERİ

HARB-İŞ /FİŞEK ENSTİTÜSÜ BİRLİKTELİĞİ TUZLA’DA İŞÇİLERLE BULUŞTU

Kim.Müh.Mustafa Taşyürek ve Dr.A.Gürhan Fişek’in “İşçi Sağlığı İş Güvenliği Kavramı ve Kişisel Koruyucuların Yeri” konulu 2’şer saatlik söyleşileri bu kez Harb-İş’e bağlı toplam 450 kadar işçi izledi. Tuzla’da yapıldı. İşçilerin katkılarıyla da zenginleşen söyleşi, iş saatleri içerisinde gerçekleşmesi nedeniyle, sendika tarafından önemli bir kazanım olarak değerlendiriliyor. Öte yandan konunun, salt bir “kişisel koruyucunu kullan !” dayatmasına dönüşmemiş olması ve bu olguya çeşitli boyutları eğilinmesi, işçiler arasında da hoşnutlukla karşılanmakta.

WEB SAYFAMIZI ZİYARET ETMEK İSTEMEZ MİSİNİZ ?

Hazırlıkları oldukça uzun zaman alan, ama oldukça kapsamlı ve doyurucu olduğuna inandığımız web sayfamız artık “http:/www.fisek.org.tr” adresinde görücüye çıkıyor. Hem Türkçe, hem de İngilizce. Bu başarıya imza atanların başında Doruk H.Fişek, F.Ülkü Selçuk ve Carol Humphreys var, kendilerine teşekkür ederiz.

XV.DÜNYA İŞÇİ SAĞLIĞI İŞ GÜVENLİĞİ KONGRESİ

Uluslararası etkinliklerin en önemli yanlarından biri, kişi ya da kurumların, diğerlerine göre konumlarını gözden geçirmeleridir. Son katıldığım uluslararası etkinlik, 15.Dünya İşçi Sağlığı İş Güvenliği Kongresi’ydi. ILO + ISSA + Brezilya Çalışma Bakanlığı + FUNDACENTRO adlı vakfın birlikte düzenledikleri ve 12-16 Nisan 1999 tarihleri arasında Sao Paulo’da gerçekleşti. Yaklaşık 2000 kişinin katıldığı Kongre, üç yılda bir yapılan önemli bir etkinlik…

Bu Kongre’nin dikkati çeken temaları şunlardı : Küreselleşme ve işçi sağlığı iş güvenliği ; küçük işyerlerinde işçi sağlığı iş güvenliği; yeni iletişim tekniklerinin işçi sağlığı iş güvenliğinde geliştirilmesi; çalışan çocuklar.

Fişek Enstitüsü’nün tümünden önceden ilgilenmiş olması ve bazılarında da örnek uygulamalar geliştirmiş olması önemli. Bu konumumuzu, Kongre’de de bir bildiri (Çocukların Çalıştırılmasında Hoşgörülebilirlik Sınırları) ve bir posterle (Türkiye’de Küçük İşyerlerinde Ortak Sağlık Güvenlik Hizmetleri) göstermiş olduk. Posterin en görünür yerinde de Fişek Enstitüsü’nün web sayfasının adresi yazılıydı. Umuyoruz bu Kongre, sayfamıza olan ziyaret sayısını da arttıracaktır.

KERMES’LER BAŞLIYOR

Fişek Enstitüsü Çalışan Çocuklar Bilim ve Eylem Merkezi Vakfı’nın gönüllüleri büyük bir özveri ve beceriyle ürettikleri el ürünlerini kermeslerde sunuyorlar. Bir yandan Vakfın tanıtımı bir yandan Vakfa katkı sağlanması hedefleniyor. Geçmiş yıllarda da bu yöntem kullanarak bir çok olumlu bağ kurulmuş ve tanıtım çalışması yürütülmüştü. Yılın katıldığımız ilk kermesi Kadın Dayanışma Vakfı’na aitti.

DÜŞÜNCE ATÖLYESİ’NDE “EĞİTİM” İRDELENİYOR

Düşünce Atölyesi’nde konu seçiminin, her toplantı sonunda ortak beklentiler doğrultusunda belirlenmesi, konuların birbirini tamamlayıcı bir biçimde gelişmesine yol açmakta. “Bireyin Toplumsal Duyarlılığı” ve “Bireyin Kimlik Savaşımı”nı, “Birey-Örgüt İlişkileri” izlemişti. Katılımcılar, bütün bu olguları izlerken sürekli olarak “eğitim” ve “eğitimin kişileri yönlendirici etkisi” ile karşılaştılar. Bundan ötürü, “eğitim sistemi” gibi dev bir konunun irdelenmeye başlanmasının kaçınılmaz olduğu sonucuna vardılar.

8 Mayıs 1999 Cumartesi günü Ankara’da Prof.Dr.Nusret H.Fişek Bilim ve Sanat Ortamı”nda toplanan katılımcılar, Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi’nden Doç.Dr.Ruhi Tabak’ın tetikleyici sunuşu ile çalışmaya giriştiler…

TİSK / KOBİ / FİŞEK ENSTİTÜSÜ BİRLİKTELİĞİ

Pendik Küçük Sanayi Sitesi’nde, TİSK/ILO Çalışan Çocuklar Birimi ile yanyana kurulan ve Fişek Enstitüsü tarafından küçük işyeri sahipleri ile birlikte oluşturulan sağlık merkezinde 13-15 Mayıs 1999 tarihleri arasında tam bir hareketlilik yaşandı. 150’yi aşkın çalışan çocuğun sağlık taraması gerçekleştirildi. Çalışan çocukların, genel sağlık muayeneleri, kulak işitme testleri ve solunum testleri yapılarak, mesleksel ve genel sağlık durumlarının açığa kavuşturulması amaçlandı.