Gönüllü Bilgi – Deneyim Paylaşımı
İşçi sağlığı iş güvenliği (İSİG), çok bilimli ve dinamik bir konudur. Bu iki özellik, bu alana, bilim ve teknoloji eksen alındığında bir derinlik kazandırmakta ve sürekli yeni bilgiler edinme gereksinimini duyurmaktadır. İSİG, çok bilimlidir ; bir kişinin tek başına her konuyu bilmesine olanak yoktur. İSİG, dinamiktir; bir kişinin her gelişmeden haberdar olmasına olanak yoktur. Bu bize bilgi paylaşımının ve deneyim alışverişinin ne denli önemli olduğunu göstermektedir.
Fişek Enstitüsü, 1982 yılından beri hem bilgi üreterek ve hem de yaptığı uygulamalarla, işçi sağlığı iş güvenliği ve çocuk emeği alanlarında, bir çok “ilk”i başarmıştır. Enstitü, hiç bir karşılık beklemeksizin, bilgi ve deneyim birikimini topluma açmıştır. Paylaşım araçlarını 6 bölümde toplayabiliriz:
- www.isguvenligi.net : İşçi sağlığı iş güvenliği alanında, ülkemizdeki ilk web sayfasıdır. 2000 yılından beri kullanıma açıktır. Afişler, grafikler, işkollarına göre sağlık güvenlik, köşe yazıları, haberler, korku tüneli ve sergievi bölümlerinden oluşur. Tüm çalışmalar özgündür. İSİG’i iş edinenlerin kullanımına sınırsızca sunulmuştur. Yıllık ziyaretçi sayısı 90.000’i aşmaktadır. Bu çalışmalardan yararlanmada bir tek kısıt vardır; o da kaynak gösterme zorunluluğu. Bu denli emek verilen, göz nuru dökülen ürünlerin sahipleri için bu da çok görülmese gerek.
- Çalışma Ortamı Dergisi : İlk sayısı 1992 yılı Mart ayında çıkmıştır. Bugüne değin, hiç ara vermeden ve düzenli olarak iki ayda bir yayınlanmıştır. Mart 2009’da 17.yılını doldurmuş ve 104.sayısını yayınlamıştır. Türkiye’nin en uzun soluklu işçi sağlığı iş güvenliği ve çocuk emeği alanında yayınlanan dergisidir. Derginin tüm arşivini kütüphanenize katabileceğiniz gibi, tüm arşive isguvenligi.net adresinden pdf formatında da ulaşabilirsiniz.
- Afişler ve Grafikler : Eğitimin görsel araçlarla desteklenmesi gerekir. Bu bilgilerin ve uyarıların akılda kalıcılığını arttırır. Çizer Feridun Yüksel ve İş Güvenliği Uzmanı Mustafa Taşyürek’in birlikte oluşturduğu afiş ve grafikleri de web sayfamızda bulabilirsiniz. Bu çalışmalarda yepyeni eğitim biçimleri denenmektedir. Bir çok uyarıyı, değişik bir kompozisyonda bulabilirsiniz. Eğer bu afiş ve grafiklerden yararlanmak isterseniz, web sayfamızı ziyaret edebilir; kaynak göstererek tüm ürünlerden yararlanabilirsiniz.
- Kitap ve Broşürler : Mustafa Taşyürek’in hazırladığı iki broşür, dört renkli olarak kullanıma sunulmuştur. İşçi sağlığı iş güvenliği iki önemli konusunu ele alan ve tüm İSİG’e gönül verenlerin rahatça okuyup yararlanabilecekleri bir söylem ile sunulmuşlardır. Bunlar,
- İş Güvenliğinde Etiketler ve İşaretler
- Kimyasal Maddelerin Güvenli Depolama Kuralları.
Fişek Enstitüsü’nün bir diğer yayını, Prof.Dr.A.Gürhan Fişek tarafından hazırlanan “Çalışma Yaşamında Sağlık Güvenlik” kitabıdır. Bir ders kitabı olarak düşünülmüş; değişik meslek dallarında İSİG çalışanları için yol gösterici olabilecek genişlikte ve okunurlukta sunulmuştur.
- Prof.Dr.Nusret H.Fişek Kütüphanesi : Özgün ve özgür yazılımlı olan programıyla kütüphanemiz, 12 ayrı daldan oluşmaktadır. Bunlardan biri “sağlık güvenlik çevre”dir. 1234 kitabıyla Türkiye’de bu alandaki tek kütüphane ünvanını korumaktadır. İnternette erişebilir; içerik taraması yapabilir; ilgilendiğiniz sayfalarının fotokopilerini isteyebilirsiniz.
- Küçük İşyeri Ortak Sağlık Güvenlik Birimi : Temelleri 1982 yılı Kasım ayında atılmaya başlanan ortak işyeri hekimliği çalışması, ülkemizde bu alanda gerçekleştirilen ilk deneyimdir. Bugün de kazandığı derinlik ile Türkiye’de bir ilki oluşturmaktadır. 1994 yılından beri de bu birim iş güvenliği boyutunu da içine alarak “küçük işyeri ortak sağlık güvenlik birimi” kimliğini kazanmıştır. 50’den az ixşçi çalıştıran işyerlerinde, iş güvenliği uzmanı, işyeri hemşiresi bulundurma zorunluluğu olmadığı halde; Enstitü, gönüllülük temelinde küçük işyerlerinin, “gönüllülük” temelinde, bu elemanları “ortaklaşa” istihdam etmiş olması çok önemli ve değerlidir. Ama bu deneyimi daha da değerli kılan 27 yıldır sürdürülebilirliğini korumuş olmasıdır. Daha önce İstanbul (Doğu Sanayi Sitesi), İzmir (Işıkkent-Ayakkabıcılar Sitesi), Denizli’de örnekleri verilen bu birimler, bugün Ankara’da 3 sanayi sitesinde varlıklarını sürdürmektedirler (Sincan Organize Sanayi Bölgesi, Ostim-İvedik Organize Sanayi Bölgesi, Saray Modern Keresteciler Sitesi). 3 Yürüyen Klinik, 2 Yürüyen Röntgen (biri dijital film çekebilen), 1 Yürüyen Odyometri ile hem sağlık ve hem de iş güvenliği hizmetlerini işçilerin ayağına kadar götürmektedir.
İlkleri başarmak önemlidir; çünkü yol açıcı etkisi kadar çoğaltan etkisi de vardır. Bu iki etkiyi şöyle açıklayabiliriz :
- Yol açıcı etki : O zamana kadar üzerinde durulmamış konuların ve uygulamaların öne çıkarılmasıyla “yapılabilirlik” kanıtlanmış olmaktadır.
- Çoğaltan etki : Örnek oluşturmakta ve benzerlerinin ortaya çıkarılması için özendirici olmaktadır.
Fişek Enstitüsü’nün olanaklarıyla gelinen bu noktada, İSİG’i kendisine iş edinenlerin de bilgi ve deneyimlerini yaymalarının zamanı gelmiştir. Onlara Fişek Enstitüsü’ne katkıda bulunarak, burada bulunan bilgi-deneyim havuzunu genişletmelerini öneriyorum.
Fişek Enstitüsü, bir sivil toplum örgütüdür. Bu özelliğiyle, katılıma ve gelişime açık; parasal kaynaktan çok gönüllü emeğinin yüceltilmesine dayanan bir yapı göstermektedir.
Her bir işletmenin bir kitap armağan etmesi, işçi sağlığı iş güvenliği kütüphanesinde büyük bir atılıma olanak verir. Eli kalem tutan İSİG gönüllülerinin iletisi ise, web sayfalarında herkesin ufkunu genişletir.
Önümüzdeki dönem, paylaşımın tadına vardığımız ve onun sayesinde zenginleştiğimiz bir dönem olmalıdır.
İSİG alanının önümüzdeki dönemdeki, en büyük gereksinmelerinden biri de ülke çapında ODAK işlevi görecek bir kurumun oluşturulmasıdır. Hükumetten bağımsız, tüm kesimlere eşit uzaklıkta davranabilen ve İSİG’i iş edinenlerin yönetiminde olduğu böyle bir kurum olmaya Fişek Enstitüsü gönüllüdür.
İlk Yayın : “Gönüllü Bilgi – Deneyim Alışverişi” – Makine ve Mühendis (TMMOB Makina Mühendisleri Odası Yayını), Mayıs 2009