İşyerinde Sağlık-Güvenlik-Çevre Çıkmazları-2

Tarih: 01. 07. 2003 | Kategori: İş Sağlığı ve Güvenliği, Yazıları

DAMLA

 

SEÇ ÇIKMAZLARI Sağlık-güvenlik-çevre (SEÇ) çıkmazlarının başında, “inanmak” ve “niyet etmek” eksikliği gelmektedir./li> Diğer insan etmenleri Bu inancın ve niyetin bilim-tekniğin olanaklarıyla tamamlanması gerekir. Ekonomi Bunu ekonomik olanaksızlar ve rekabette eşitsizlik izler. İşsizliğin yaygınlığı SEÇ çıkmazları içinde geniş bir yer tutar. Yürütülmesi gereken işin, yürütülememesinin maliyeti SEÇ önlemlerinden caydırıcı olabilir.

Kayıt, istatik, araştırma çalışmalarında (risk analizi) yetersizlikler ve kararsız uygulamalar Yetersiz bir örgütlenme ve danışmanlık-eğitim-planlama. Eşik sınır değerlere ve çevresel ölçümlere özen gösterilmemesi Biyolojik ölçümler ve periyodik muayenelerin izlenmemesi Önlemlerin uygulanmaması

Sağlık-güvenlik-çevre (SEÇ) çıkmazlarının başında, çözümlere ve başarıya olan inançsızlık yatmaktadır. Sorunları “kaderin bir oyunu”, “şanssızlık”, “boyun eğilmesi gereken bir kötülük” olarak görenler, alınacak önlemlerle sağlıklı, güvenli ve temiz bir çevre yaratılabileceğine de inanmamaktadırlar. Bu hareketsizliği, hareketsizlik örgütsüzlüğü ve sistemsizliği getirmektedir. Böylece, önlem almaya niyeti olmayan, SEÇ’i seçmeyen geniş bir çalışan-çalıştıran topluluğu ortaya çıkmaktadır. SEÇ çıkmazından kurtulmanın ilk adımı, bunu tersine çevirebilmekten geçmektedir.

Bu saydığımız inançsızlık ve niyet yoksunluğu gibi insan etmenlerine ek olarak kurallara uymak, aklına eseni yapmamak, kayıt tutmak ve hesap vermek gibi sıkıntılara katlanmak istemeyen insanlar da SEÇ’te başarıyı engellemektedir. İnsan ile robot arasında farklar vardır; ama robotların kurallara uyduğunu, üretim tehlikeleri ile insan yerine karşı karşıya geldiği düşünülürse, emek yoğun çalışmanın SEÇ çıkmazlarını arttırdığı da bir gerçektir.

O halde yapılması gereken bilimsel ve teknolojik gelişmenin olanakları ile istihdamın optimum bir noktada buluşmasının sağlanmasıdır. Optimum nokta da aslında başlı başına bir çıkmazdır. Bilimsel ve teknolojik gelişmenin sınırlarının ve istihdam zorunlulukları ile SEÇ’in sınırlanması gerektirmektedir. Bunun yanında, üretim alanına sokulan her bilimsel ve teknik gelişmenin, insan üzerinde ölçülememiş, görülememiş yan etkilerinin bulunması da söz konusudur. Bu zamanla, araştırma ve gözlemlerle ortaya çıkabilmektedir. Bu da SEÇ’te başarıyı kısıtlayabilmektedir.

SEÇ’in önemli çıkmazlarından biri ekonomiye ilişkin olanlardır. Alınacak önlemlerin (hele hele sıfır kaza hedefine yaklaştıkça artan) maliyeti, tüm tehlikelerin önlenmesi girişimlerini ve başarıyı sınırlamaktadır. Ayrıca, aynı sektörde çalışan aynı ürünleri çıkaran firmaların farklı SEÇ politikalarına bağlı maliyet farklarının da, rekabet eşitsizliği yaratacağı unutulmamalıdır. Rekabet eşitsizliği, piyasa ekonomisinde kabul edilebilir ve sürdürülebilir bir olgu değildir. Küreselleşen ve kızışan bir pazarda, SEÇ politika ve uygulamalarındaki farklılıklar, çıkmaz oluşmasında etkili olmaktadır.

Genç nüfusun çoğalması, yaşam süresinin uzaması, pazarların bütünleşmesine karşın bilim ve teknoloji alanındaki gelişmeler vb., işsizliğin artışına neden olmuştur. Yedekte bekleyen bu işsizler ordusu, SEÇ önlemlerinin alınmasını güçleştirmekte, işsizleri ve işsizlik korkusunu kullanarak daha ucuza maletme iştahını kabartmaktadır. Dolayısıyla işsizlik SEÇ çıkmazlarının daha da derinleşmesinde etkili olan olgulardan biridir.

Üretim hedeflerinden önce insanların sağlığının korunması gerektiği doğrudur. Ancak, SEÇ uğruna, yürütülmesi gerektiği halde yürütülemeyen bir üretim sürecinin doğurduğu maliyet, işletmenin kaldıramayacağı boyutlara ulaşarak, caydırıcı etki yapar. Bu da SEÇ çıkmazlarının önemlilerindendir.

Bilinçli, programlı ve bütünlük gösteren çalışmalar ve bunların kararlı uygulamalara dönüştürülmesi çok önemlidir. Yoksa kişilerle ve koşullarla değişen kararsız uygulamalar SEÇ çıkmazını derinleştirir ve yanlışların kemikleşmesine neden olur. Kararlı uygulamanın ilk adımı risk değerlendirmesinin yapılmasıdır. İşin ve işyerinin insan üzerindeki olası olumsuz etkilerinin ortaya konulması, bunların izlenmesi, sonuçlarının kaydedilmesi ve geri-beslemenin sağlanması SEÇ çıkmazını aşabilmek için gereklidir.

Kararlı ve başarılı bir uygulama ancak iyi bir örgütlenme ile sağlanabilir. Risk analizi ile elde edilen “bilinçli ve bütünlük gösteren program”ların, uygulanabilmesi için şunlar gerekir: Örgüt planının oluşturulması, eşgüdümün iç yönerge ile düzenlenmesi, iç-denetim için işbölümü, iletişim ve hesap verme düzeninin kurulması gerekir. Aynı amaç için çalışan farklı birimler arasında eşgüdümün sağlanması, olabiliyorsa bunların tek bir lider çevresinde örgütlenmesi yararlıdır. Takım liderliğinin, farklı disiplinleri kapsayacak biçimde dönüşümlü (troyka yönetimiyle birlikte) yürütülmesi başarıyı arttıracak; kişisel – mesleki çekişmelerin yaratacağı çıkmazları da ortadan kaldıracaktır.

“Bugün üretim alanında insan için ne yaptın?” sorusunun yanıtını her gün yeniden düşünmek belki de SEÇ çıkmazlarından kurtulmanın en etkili yoludur. Yalnızca ormanı gören bir üretim politikasının yerine, ağaçları da tek tek gören, seven ve gözeten bir politika, onlar için elinden gelenin en iyisini de ortaya koymaya niyetli demektir.

İlk Yayın : “İşyerinde Sağlık-Güvenlik-Çevre Çıkmazları-2” – Çalışma Ortamı Dergisi – Fişek Enstitüsü Çalışan Çocuklar Bilim Eylem Merkezi Vakfı Yayını, Temmuz-Ağustos 2003, Sayı 69.