“Yurttaş Örgütlerinin Öncü ve Ufuk Açıcı İşlevleri” (Kuramsal Çalışmalarını ve Uygulamasını Gözönünde Tutarak)

Tarih: 29. 11. 2013 | Kategori: Sosyal Politika, Yazıları

Sosyal Hizmet Sempozyumu 2012
Türkiye’de Çocuğun Refahı ve Korunması
(29 Kasım 2013, Kocaeli)

SUNUM PLANI
I. Yurttaş Örgütlerine Genel Bakış
II. Yurttaş Örgütlerinin Öncü ve Ufuk Açıcı İşlevlerine Kuramsal Bakış
III. Uygulamadan İyi Örnekler

Devlet yapısının dışında kalan örgütlü çalışmalara ne ad vereceğimiz konusunda
bir söz birliğine kavuştuğumuz söylenemez. Sivil toplum, hükümet dışı kuruluşlar, gönüllü kuruluşlar, demokratik kitle örgütleri vb. Bunlar arasında sayılabilir.

Dilin aynı zamanda çağrıştırıcı etkisini de düşünerek, “yurttaş örgütleri” olarak nitelenmesini ben daha doğru buluyorum.

Çünkü “yurttaş” nitelemesi, bana önce “yurttaşlık bilgisi”ni çağrıştırıyor. Her yurttaşın bilmesi gereken, okullarda okutulan bu kavram, yasalara da konu olmuştur. “Medeni Kanun”, Türkçede söylendiğinde “Yurttaşlar Yasası” olarak geçmektedir.

Kavramı kavrayabilmek için, medeni kanun’un giriş bölümüne bakalım : Kişi (ya da tüzel kuruluşların), diğer kişi (ya da tüzel kuruluşlarla) ilişkilerini düzenler. Salt bir hukuk dalını oluşturmaz; aynı zamanda hukukun özünü oluşturur.

Yine “yurttaşlık” kavramını özümseyebilmek, Cumhuriyet’in “yurttaşlık” kavramına yaklaşımını anlayabilmek için, Atatürk’ün yoğun katkılarıyla yazılan “Yurttaşlık Bilgisi” kitabını irdelemek gerekir.

“Vatandaşa Medeni Bilgiler” adıyla 1930 yılında yayınlanan kitabın işlediği konulara bakalım:

*

Hükümet-dışı alanda yurttaşlar var.
Önce yurttaşlık kavramanın üzerinde durmak istiyorum.
Bunda da kılavuz olarak Atatürk’ün yazımına yoğun olarak katıldığı “Yurttaşlık Bilgisi” kitabının konu başlıklarını almak istiyorum. Bu kitap 1930-39 yılları arasında ortaokullarda ders kitabı olarak okutulmuş; 1939 sonrası yeni baskıları yapılmamış; halka unutturulmuştur.

*

Daha önce yazılan ancak sınırlı alanda dağıtılan Yurttaşlık Bilgisi kitapları :

Muallim Abdülbaki
Yurt Bilgisi 1929

Mehmet Emin Erişirgil
Yurt Bilgisi 1930
(16 Ağustos 1926 / 1302 Milli Eğitim/Talim Terbiye Dairesi Kararı)

Yurttaşın Devlete Karşı Görevleri Şöyle Sayılmıştır :

  1. Seçme hakkı : Bu hem bir hak hem bir ödevdir. Ulusal egemenliğin bir ifadesi olarak kabul edilmektedir.
  2. Vergi vermek
  3. Askerlik yapmak.

KAYNAK :

  • Fatma Gürses : Kemalizm’in Model Ders Kitabı : Vatandaş İçin Medeni Bilgiler, Akademik Bakış, 248 Cilt. 4 Sayı.7 Kış 2010.