“Tersane, Tekne İmal ve Çekek Yerlerine işletme İzni Verilmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik” (RG. 10.08.2008/26963) Hakkında Değerlendirmem (22.08.2008)
Bu Yönetmelik, Kıyı Kanunu’na dayanılarak çıkarılmıştır. Temel olarak üretim ve çevreyi hedef almıştır. “Üretim ve çevre”nin, “işçilerin sağlığı”ndan ayrılmazlığı ilkesi burada yine kendisini göstermiş ve iki noktada bağ kurmak zorunda kalmıştır.
“Zorunda kalmıştır” diyorum; çünkü bunun gönülsüz bir bağ kurma olduğu anlaşılmaktadır. Şöyle ki:
- “İşletme İzni Başvurusu”nu düzenleyen 9.madde hangi yazılı belgelerin getirilmesinden sonra bu iznin verileceğini belirtmektedir. İşletme İzni Başvurusu, olayı kaynağında çözmek açısından çok önemli bir adımdır; yürütme erkinin belirli bir konudaki niyetini ortaya koyması bakımından da önemli bir ipucudur. Bu maddede,
a) İşyeri açma ve çalışma ruhsatına (madde 9/e) gönderme yapılmakta (İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik (R.G. 10.08.2005/25902) ise,45.maddesinde belirtildiği gibi İçişleri Bakanlığı’nca yorumlanmakta ve yürütülmektedir. Yönetmelik, “gayri sıhhi müesseseler”hakkındaki düzenlemeleri içerdiği için, daha çok çevre ve toplum sağlığı odaklıdır.
b) Buna karşın, işçilerin sağlığı bakımından gönderme yapması gereken Yönetmelik ise, “İşyeri Kurma İzni ve işletme Belgesi alınması Hakkında Yönetmelik’tir (R.G. 17.12.2004/25673). Bu Yönetmelik ise, 15.maddesinde belirtildiği gibi Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nca yorumlanmakta ve yürütülmektedir.
Görüldüğü gibi, daha başından çalışma mevzuatını izlemek ve denetlemekle görevli olan Bakanlık dışlanmış bulunmaktadır.
- Yönetmelik’in, “işletme”yi düzenleyen bölümünde, iş sağlığı güvenliği ile ilgili herhangi bir hükme rastlanmamaktadır. Olması gerekenin tersine, bu bölümde “iş sağlığı güvenliği yönetim sistemi” kurulmamıştır. Ortak iş sağlığı güvenliği birimleri oluşturulması gerektiğine ilişkin herhangi bir hükme rastlanmamaktadır.
- Buna karşın, tesis işleticisinin “sorumluluk”larını düzenleyen 21.maddenin 5.fıkrasında “Tesis işleticisi, deniz güvenliği, çevre, can, mal emniyeti, iş sağlığı ve iş güvenliği bakımından ilgili mevzuata göre gerekli tedbirleri almakla yükümlüdür” demektedir. Bu hüküm nasıl yaşama geçirilecektir. Yukarıda görüldüğü gibi daha ilk aşamada ÇSGB devre dışı bırakılmış; işletme aşamasında, işletme düzeyinde “iş sağlığı güvenliği personeli” şart koşulmamıştır. Bu hükmün hayata geçmesini sağlayacak olan son mekanizma “denetim”dir. Denetim, İTDK adı verilen “inceleme, tespit ve denetim amacıyla idare tarafından üç kişinin katılımıyla oluşturulan komisyon” tarafından gerçekleştirilecektir. Bu uzmanların, Yönetmelik’in ana ilgi alanında yetkin olmalarına karşın, iş sağlığı güvenliği konusunda bilgili ve deneyimli olmaları beklenemez.
Dolayısıyla bu Yönetmelik’in, tersanelerdeki iş kazları, işçi ölümleri konularında bir katkı getirmesi beklenmemelidir.